کودک آزاری

کودک آزاری عبارت است از هر گونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک کودک شود. برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد. ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا، حبس در حمام یا زیرزمین نمونهٔ کودک آزاری است. تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از انواع کودک آزاری فیزیکی است.

بر اساس پیمان‌نامه حقوق کودک هر فرد زیر ۱۸ سال کودک (یا نوجوان) محسوب می‌شود.

اروپا

در آلمان کودک‌آزاری که بیش از ۲۵ سال سن داشته باشند با نظر موافق کمیسیون پزشکی با استفاده از دارو عقیم می‌شوند. در سوئد نیز قانون مشابهی وجود دارد. در فرانسه و اسپانیا نیز تمهیداتی برای اجرای مورد مشابه انجام گرفته‌است

آمریکا

کودک آزاری در ایالات متحده آمریکا جرمی بسیار جدی محسوب می‌شود و دادگاه می‌تواند برای مجرمان از احکام تعلیقی تا حبس ابد مجازات تعیین کند.

ایران

در ایران طبق ماده ۱۱ «لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان» هر کس مرتکب قتل عمد یا ضرب و جرح عمدی کودک یا نوجوان شود و به هر علتی قصاص نشود، علاوه بر پرداخت دیه طبق مقررات، حسب مورد به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مقرر قانونی محکوم خواهد شد.

برای کمک‌گرفتن از متخصصان و سازمان‌های مسئول در مورد کودک‌آزاری می‌توان با اورژانس اجتماعی ۱۲۳، یا صدای یارا (خط تلفنی انجمن حمایت از حقوق کودکان) یا سازمان بهزیستی یا دادستانی استان‌ها تماس گرفت.

دادن آگاهی جنسی به کودکان

به اعتقاد برخی روانشناسان بایستی کودکان را متناسب با سن آن‌ها در زمینه سوءاستفاده جنسی آگاه کرد. تجربه سوءاستفاده جنسی از کودکان در دوره کودکی اتفاق ناخوشایندی است که می‌تواند نتایج آن تا بزرگسالی تداوم پیدا کند و ممکن است در زمان ازدواج و به شکل اختلالات جنسی خود را نشان دهد. آنان معتقدند وجود رفت و آمدهای خانوادگی و اجتماعی، فرزندان را در برقراری روابط بین فردی تقویت می‌کند.

کودک‌آزاری به چهار گونه ۱) عاطفی (روانی)، ۲) بدنی، ۳) جنسی و ۴) غفلت و بی‌توجهی دسته‌بندی می‌شود

آزار روانی (عاطفی): این نوع آزار کمتر از انواع دیگر گزارش می‌شود یا شناسایی می‌شود اما بسیاری آن را شایع‌ترین نوع کودک‌آزاری می‌دانند. این نوع آزار معمولاً دیگر انواع آزار همراه است. کودکی که از نظر روانی آزار می‌بیند رفتارهایی بروز می‌دهد که برای آن‌ها دلیل پزشکی یا دلیل موجهی پیدا نمی‌شود یا متناسب با سن او نیستند یا نشانه‌های عدم رشد کافی از جنبه‌های مختلف وجود دارد

آزار جنسی: این نوع آزار برای دختربچه‌ها بیشتر از پسربچه‌ها اتفاق می‌افتد. اما در پسربچه‌ها هم کم نیست. در آمیزش جنسی رضایت هر دو طرف مهم است. اما آمیزش جنسی با فرد زیر پانزده سال در هر حالتی، سوء استفاده جنسی است. آمیزش جنسی فرد بالای هجده سال با فرد زیر هجده سال هم آزار جنسی است

آزار جسمی: هرگونه لطمه یا آزار بدنی؛ هر نوع کتک زدن، تکان دادن شدید، سوزاندن، پرتاب کردن و هل دادن، مسموم کردن، خفه کردن و مانند آن نشانه آزار جسمی است

در کل هر نوع آسیب یا لطمه‌ای در بدن که یکی از ویژگی‌های زیر را داشته باشد احتمالا کودک‌آزاری است

هر گونه علامت یا نشانه آسیب در بدن کودکی که توانایی حرکت ندارد (هنوز رشد نکرده یا دچار معلولیت است).

• در جایی از بدن که چنین آسیبی غیرمعمول است.
• هیچ توضیح یا دلیل پزشکی برای آن وجود ندارد.
• توضیح پدر و مادر/سرپرست دربارهٔ چگونگی ایجاد آسیب با ماهیت آن تطبیق ندارد یا منطقی به نظر نمی‌رسد (توجه به این موضوع برای پزشکان، کارکنان درمانی و معلمان بسیار مهم است)
• پدر و مادر/سرپرست رفتاری مشکوک دارند، با تأخیر از پزشک یا کادر درمانی کمک خواسته‌اند یا اصلاً کمک نگرفته‌اند، برای ترخیص کودک از بیمارستان عجله دارند و اصرار می‌کنند که با بچه خوب رفتار می‌کنند.
• پدر و مادر از هم جدا شده باشند و مراقبت از کودک گاهی بعهده همسر (یا دوست پسر/دختر) مادر یا پدر باشد.
• کودک اغلب غم‌زده، منزوی، ترسیده یا با بهت‌زدگی ناظر است یا ممکن است چیزی بگوبد که حاکی از آزار دیدن باشد.

آزار روانی کودک

رفتار کودک	رفتار پدر و مادر/سرپرست
کابوس‌های مکرر با مضامین مشابه	طرد کودک
اضطراب، رنج و غم شدید	مقصر دانستن کودک برای هر چیز
پرهیز از ارتباط با دیگران	انتظارات و توقع نابجا و نامتناسب با سن کودک (رفتاری، تحصیلی، اجتماعی)
انزوا و در دنیای خود بودن	تهدید یا تنبیه نامناسب
پرخاشگری	استفاده از کودک برای برآوردن نیازهای خود
رفتارهای نامتناسب با سن	استفاده از کودک برای برآوردن آرزوهای دست‌نیافته خود
ترسیده و نگران با عزت نفس پایین	بی‌تفاوتی وقتی که باید به کودک توجه شود
تکان دادن بدن به جلو غقب	قرار دادن کودک در شرایط ترسناک، مانند شاهد خشونت خانگی بودن
رفتارهایی برای جلب توجه یا محبت	کمک نکردن به رشد مهارت‌های اجتماعی کودک
صمیمیت بیش از حد با غریبه‌ها یا با پزشک و پرستار	نگرانی از صحبت کردن کودک با پزشک یا پرستار بدون حضور والدین/سرپرست
بیش از حد چسبیدن به دیگران	بدبینی به کودک
رابطه نامناسب با کسی که از او مراقبت می‌کند	خشونت و پرخاش با کودک
اطاعت افراطی
واکنش‌های عاطفی نامناسب یا شدید که با سن تناسب ندارند و دلیل پزشکی هم ندارند
گریه و قشقرق و جنجال در سن مدرسه
خشم شدید بدون دلیل
از دست دادن علاقه به چیزها یا کارهایی که کودک قبلاً به آن‌ها علاقه داشته
گریه تسکین‌ناپذیر
کودک بسیار کمتر از گذشته احساسات مختلف نشان می‌دهد و دیگر نمی‌تواند به دیگران ابراز علاقه کند
مشکل تمرکز
واکنش‌های نامعمول به حضور برخی بزرگسالان
شب‌ادراری یا شب‌مدفوع در رختخواب (در حالی که این مشکل قبلاً نبوده یا اینکه عمداً اتفاق می‌افتد)	تنبیه برای شب ادراری حتی اگر پزشکان به پدر و مادر گفته باشند که غیرارادی اتفاق می‌افتد
مشکلات خوردن (دزدیدن یا پنهان کردن غذا)
عقب بودن رشد جسمی، روانی، عاطفی و کلامی
واکنش نامناسب به معاینه پزشکی
فرار کردن
خودآزاری و آسیب زدن به خود

آزار جسمی

کبودی	کبودی یا اثر هر نوع شیء بر بدن مانندا قلاب کمربند، کبودی‌های متعدد، هم‌اندازه و هم‌شکل
جای گاز گرفتن	جای گاز گرفتن انسان (نه متعلق به کودک دیگر)، جای گاز گرفتن حیوانات (می‌تواند حاکی از غفلت و بی‌توجهی باشد)
انواع زخم	زخم‌های متعدد، قرینه، هم‌شکل در جاهای غیر معمول، جای طناب بر مچ دست و پا یا گردن
سوختگی	وقتی جای سوختگی شبیه یک شیء شناخته شده مانند اتو باشد؛ وقتی به نظر برسد علت، فروکردن عضو به زور در آب جوش است.
شکستگی استخوان	شکستگی‌های متعدد در زمان‌های متفاوت، شکستگی‌های نهفته که در عکس رادیولوژی دیده شود
آسیب‌های سر و جمجمه	بخصوص اگر در کودک زیر سه سال دیده شود، همراه با شکستگی‌های دیگر، خونریزی داخل چشم
آسیب ستون مهره‌ها، اعضای داخلی و دهان	اگر توضیح پزشکی نداشته باشد

آزار جنسی

علائم و نشانه‌ها	توضیح
ترشح، زخم و خون‌ریزی و آسیب در ناحیه تناسلی و مقعد بخصوص وقتی تکرار شود	بدون وجود دلیل پزشکی
عفونت ادراری مکرر	بدون وجود دلیل پزشکی
پیدا شدن اشیا مختلف در واژن یا مقعد
باز بودن غیرعادی مقعد در حین معاینه پزشکی	بدون وجود دلیل پزشکی
هپاتیت ب یا زگیل تناسلی بخصوص در کودکی که هنوز به سن آمیزش جنسی نرسیده (یا زیر ۱۵ سال)	وقتی که تزریق خون آلوده مطرح نیست
بارداری در نوجوانی
بیماری‌های آمیزشی وقتی کودک به سن آمیزش جنسی نرسیده
خودآزاری
فرار
شب‌ادراری یا شب‌مدفوعی که قبلاً وجود نداشته
خودآزاری و آسیب زدن به خود
رفتارهایی با مضامین جنسی که متناسب با سن نیست
پرخاشگری و خشونت بدون دلیل
انزوا، در خود رفتن، سکوت و تلخی
از دست دادن دوستان
خودداری از مدرسه رفتن
خودکشی
همیشه نگران و گوش بزنگ است و با کوچکترین صدا یا اتفاقی پریشان می‌شود

غفلت و بی‌توجهی

انواع	ویژگی‌ها
عدم رسیدگی و مراقبت درمورد نیازهای ضروری کودک (غذا، لباس، جای امن)	نداشتن لباس، کفش و پوشش کافی، تکرر مشکلاتی مانند شپش سر یا جرب، عدم رشد کافی متناسب با سن، بوی بد یا کثیف بودن کودک، نخوردن غذای کافی و مناسب، تنها گذاشتن کودک بدون مراقب و سرپرست، خانه کثیف و غیر بهداشتی، حمام نبردن و شستشوی ناکافی، تصادف
عدم رسیدگی‌های بهداشتی و درمانی و بی‌توجهی به سلامت کودک	واکسن نزدن، ندادن دارو به کودک، عدم مراجعه به پزشک، مسمومیت کودک، گاز گرفتن حیوانات، در آب افتادن و خطر غرق شدن، پوسیدگی دندان
عدم رسیدگی به آموزش و فعالیت‌های فوق برنامه	مدرسه نرفتن، غیبت زیاد از مدرسه، نبود فعالیت‌های مختلف در اوقات فراغت که مانع از رشد شناختی (هوش، مهارت‌های اجتماعی، تمرکز) کودک می‌شود
نبود قاعده و قانون در خانه	نداشتن استمرار در گذاشتن قاعده و اعمال آن، نبود برنامه خواب، غذا، درس و غیره